Udostępnij Giganci technologiczni, tacy jak Amazon, Google i Microsoft, sięgają po energii jądrową, aby zaspokoić potrzeby energetyczne sztucznej inteligencji, jednocześnie odradzając przemysł jądrowy w USA. Losy energii jądrowej i najnowocześniejszych technologii stają się coraz bardziej powiązane. Zużycie energii elektrycznej zaczyna rosnąć w niektórych regionach, a trend ten stymulowany jest przez potrzebę rozwoju centrów danych poświęconych sztucznej inteligencji i chmurowemu przetwarzaniu danych. Jest to punkt zwrotny dla sektora energetycznego, który nie doświadczył takiego wzrostu popytu od lat.
Jak inwestować w energiię jądrową. Obecnie energia jądrowa może się pochwalić 20 000 lat doświadczenia reaktora i dostarcza energię do 31 krajów, w tym Tajwanu, a także jest głównym źródłem energii dla innych poprzez regionalne sieci, zwłaszcza w Europie. Przemysł ten, niegdyś podzielony na Wschód i Zachód, obecnie jest globalnym rynkiem, na którym komponenty reaktorów mogą być pozyskiwane z różnych kontynentów, podobnie jak uran stosowany jako paliwo. Poza elektrycznością, energia jądrowa wspiera opiekę zdrowotną, walkę z chorobami, podbój kosmosu, a teraz również przetwarzanie wielkich danych z AI.
W 2023 roku 14 krajów produkowało co najmniej ćwierć swojej energii elektrycznej z energii jądrowej. Francja jest najbardziej “zjądrowionym” krajem, z 57 reaktorami w 19 elektrowniach, generującymi 320,4 TWh, co stanowi prawie 65% produkcji energii elektrycznej we Francji kontynentalnej. To sprawia, że francuska flota jądrowa jest trzecią największą po USA (93 reaktory jądrowe) i Chinach (56 reaktorów, a kolejne 14 jest w budowie). Energia jądrowa będzie więc stanowić około 9,1% globalnej produkcji energii w 2023 roku.
Wydaje się jednak, że zbliżamy się do końca cyklu dla energii jądrowej, jaką znamy. Obecnie na całym świecie pracuje 440 reaktorów jądrowych, czyli o 4 mniej niż w 2020 roku, chociaż 60 jest w budowie. Wszyscy wiemy, jak długo trwa budowa elektrowni – często 2 dekady. Niski poziom odnowy elektrowni na Zachodzie w ciągu ostatnich 50 lat doprowadził do zaawansowanego wieku naszych reaktorów: w każdym kraju średnia operacyjna reaktora jądrowego wynosi prawie 31 lat, a najstarsze reaktory są w użyciu od ponad 52 lat (5 reaktorów), według danych MAEA.
Na całym świecie istnieje wyraźna potrzeba budowy nowych mocy wytwórczych. Głównym celem jest zastąpienie przestarzałych elektrowni opalanych paliwami kopalnymi, zwłaszcza węglowych, które są głównymi emitentami dwutlenku węgla, a jednocześnie zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania na energiię elektryczną w wielu krajach.
W kontekście, w którym dominują długoterminowe obawy środowiskowe i ekonomiczne, energia jądrowa jawi się jako główna alternatywa, szczególnie w czasach rosnących cen paliw kopalnych. Niemniej jednak ważne jest, aby uznać, że energia jądrowa nie jest pozbawiona konsekwencji dla środowiska. Budowa elektrowni pochłania zasoby, takie jak cement i stal, a ryzyko skażenia wody i gleby w przypadku incydentu nie jest bez znaczenia.
Ponadto, nieodpowiednia eksploatacja lub złe zarządzanie odpadami jądrowymi mogą mieć katastrofalne skutki dla regionu i jego mieszkańców przez dziesiątki, a nawet setki lat. Katastrofy w Czarnobylu (1986) i Fukushimie (2011) wciąż są świeże w pamięci wielu. W tym kontekście stanowiska się zaostrzyły, prowadziąc do polaryzacji, która utrudnia poszukiwanie konsensualnych i zrównoważonych rozwiązań. Wyzwanie pogodzenia bezpieczeństwa jądrowego z imperatywami energetycznymi i środowiskowymi pozostaje poważnym problemem, świadczącym o trudnościach w godzeniu interesów różnych interesariuszy.
Technologie nowej generacji Technologie jądrowe przyszłości obejmują szeroki wachlarz innowacyjnych rozwiązań. Niektóre są już operacyjne na małą skalę, inne znajdują się na etapie koncepcyjnym, których wykonalność musi być jeszcze potwierdzona, a czasem wymagają pokonania poważnych przeszkód technologicznych.
Nowe technologie reaktorów jądrowych można podzielić na trzy główne kategorie: reaktory czwartej generacji, małe reaktory modułowe (SMR) oraz innowacje mające na celu znaczne poprawienie bezpieczeństwa i żywotności istniejących elektrowni.
Termin “Generacja IV” został ukuty przez Międzynarodowe Forum Generacji IV (GIF), założone na początku lat 2000. przez Departament Energii USA. Te nowe reaktory są nadal w fazie rozwoju, ponieważ muszą spełniać szereg celów: oszczędzanie zasobów naturalnych, minimalizowanie odpadów jądrowych, zmniejszenie kosztów budowy i eksploatacji, zwiększenie bezpieczeństwa i ograniczenie ryzyka proliferacji broni jądrowej. Pierwsze sześć modeli ma wejść do eksploatacji w 2030 roku.
Giganci technologiczni sięgają natomiast po SMR (małe reaktory modułowe), bardziej kompaktowe, ale mniej potężne modele (od 20 do 300 MWe na jednostkę, w porównaniu z 900 do 1650 MWe dla Generacji III EPR). Na razie projekty małych reaktorów SMR są jeszcze we wczesnym etapie. Ich modułowość pozwoliłaby na ich masową produkcję w fabrykach, a następnie montaż na miejscu. Pozostają jednak dwie nierozwiązane kwestie: nie jest jeszcze pewne, czy koszt produkcji będzie niższy niż w przypadku konwencjonalnego reaktora, a ich całkowite bezpieczeństwo musi zostać jeszcze potwierdzone.
Jednak to nie powstrzymało niektórych graczy przed zainteresowaniem się tymi projektami. Amazon zainwestował 500 milionów dolarów w X-energy w celu rozwoju reaktorów jądrowych i zakupił ziemię obok elektrowni w Pensylwanii na potrzeby nowego centrum danych. Podobnie Google (Alphabet) planuje kupić energiię jądrową od amerykańskiego start-upu Kairos Power, która będzie produkowana przez SMR-y do 2030 roku. Wreszcie Microsoft również podpisał umowę na zakup energii jądrowej od Constellation Energy, z planami przywrócenia do eksploatacji części elektrowni Three Mile Island, miejsca największej katastrofy jądrowej w historii USA. Te inicjatywy pojawiają się w kontekście malejącej roli energii jądrowej w Stanach Zjednoczonych, gdzie udział energii generowanej przez reaktory jądrowe zmniejsza się w ostatnich latach. Ostatni wzrost cen spot uranu od 2022 roku również wpisuje się w to odrodzone zainteresowanie.
Źródło: NYMEX Uranium futures spot price, Bloomberg
SMR i mikrorysztory: Odrodzone zainteresowanie amerykańską energetyką jądrową wspiera start-upy specjalizujące się w projektowaniu tych reaktorów. Nuscale Power (+476%), Oklo (+111%) i Nano Nuclear Energy (+427% od debiutu giełdowego w maju) cieszą się dużym zainteresowaniem inwestorów. Wreszcie Rolls-Royce (+89%) również obecny jest w tym segmencie z udziałem swojej spółki Rolls-Royce SMR, podobnie jak GE Vernova (+120%) ze swoim modelem BWRX-300, którego budowa ma rozpocząć się w przyszłym roku w Wielkiej Brytanii, a operacje są planowane na 2029 rok. Tylko amerykańskie firmy mają akcje publiczne w tej technologii. Projekty SMR w Europie i Azji są nadal prywatne. We Francji EDF utworzyło spółkę zależną o nazwie Nuward, specjalizującą się w projektowaniu SMR.
Usługi i wyposażenie: Wspierając te zaawansowane technologie, usługi i wyposażenie odgrywają kluczową rolę. Zapewniają infrastrukturę, technologię i ekspertyzę niezbędną do utrzymania i optymalizacji funkcjonowania elektrowni jądrowych.
Curtiss-Wright: Amerykański koncern z portfela USA generuje 18% sprzedaży (3 miliardy dolarów) w swoim dziale Power & Process, dzięki działalności związanej z reaktorami jądrowymi. Atkinsrealis: Segment jądrowy kanadyjskiej firmy stanowi 13,9% przychodów i wspiera klientów na całym cyklu życia elektrowni jądrowej, oferując pełen zakres usług: konsultacje, usługi EPCM, usługi terenowe, usługi technologiczne, części zamienne, wsparcie reaktorów, wycofywanie z eksploatacji i zarządzanie odpadami. Mitsubishi Heavy Industries: Jako jeden z największych producentów elektrowni na świecie, MHI oferuje rozwiązania w zakresie wytwarzania energii jądrowej oraz pełen zakres usług, od rozwoju elektrowni po produkcję, eksploatację i konserwację. Dzięki swojemu segmentowi obronnemu i stopniowemu powrotowi energii jądrowej do Japonii akcje wzrosły o +154% w tym roku.
Inne wpływowe firmy:
Stany Zjednoczone: BWX Technologies, GE Vernova, Centrus Energy, Mirion Technologies Kanada: Brookfield Renewable, Aecon Azja i Oceania: Silex Systems (AUS), Kepco (KR), IHI (JP) Europa: SPIE (FR), Schneider Electric (FR), IMI (GB)
Producenty energii elektrycznej: Producenci energii elektrycznej przekształcają energiię jądrową, zapewniając podstawowe źródło energii elektrycznej na rynki krajowe, a nawet regionalne. Firmy te często są mniej narażone na ryzyko jądrowe, gdyż są zdywersyfikowane, działając również w elektrowniach opalanych węglem i gazem, a także farmach słonecznych i wiatrowych.
CGN Power: Ta chińska firma bez wątpienia jest jednym z niewielu czystych graczy w generacji i dystrybucji energii jądrowej. Notowana w Hongkongu, firma jest warta 27 miliardów dolarów na giełdzie i polega na CGN Mining, największym wydobywcy uranu w Chinach kontynentalnych.
Niektóre firmy:
USA: Constellation Energy, Vistra, Talen Energy, Public Service Enterprise Europa: Engie (FR), Enel (IT), E.ON (DE), BKW (CH), Iberdrola (ES) Azja: Kepco (KR)
Wydobycie, produkcja i handel uranem: Upstream, wydobycie, produkcja i handel uranem tworzy materialną podstawę branży, zapewniając dostawy paliwa. Jednak uran wyróżnia się spośród innych metali ze względu na swój potencjalny podwójny użytek, zarówno w produkcji energii, jak i w produkcji broni masowego rażenia. Co więcej, obecność uranu jest nierównomiernie rozłożona na świecie. Kazachstan odpowiada za 43% globalnej produkcji, a za nim są Kanada (15%), Namibia (11%) i Australia (9%).
National Atomic Company Kazatomprom: Kazatomprom to kazachska firma wydobywcza założona w 1997 roku i w 75% należąca do rządu Kazachstanu. Grupa samodzielnie wyprodukowała 23% światowego uranu w 2023 roku. Cameco Corporation: drugi co do wielkości wydobywca pod względem wolumenu, z 12% światowej produkcji uranu, ta kanadyjska firma górnicza oferuje również usługi przetwarzania i rafinacji paliwa jądrowego. Pod względem wyceny wskaźnik cena-zysk (P/E) oparty na przewidywanym zysku na akcję (EPS) na ten rok wydaje się bardzo wysoki, przekraczając 80 razy. Ale jeśli obliczymy PER firmy przy użyciu szacunków na lata 2025 i 2026, obraz całkowicie się zmienia. W rzeczywistości akcje Cameco są notowane na poziomie około 39x szacowanego EPS na 2025 rok i 29x na 2026 rok według konsensusu Bloomberga.
Inne firmy zajmujące się wydobyciem, produkcją i handlem uranem:
Kanada: Fission uranium corp, Energy Fuel, Ur-Energy, Uranium royalty corp, Denison mines corp, IsoEnergy, Laramide Resources, NexGen Energy Australia: Boss energy limited, Peninsula Energy, Paladin Energy, Deep Yellow limited USA: Uranium Energy, Encore Energy corp, Lightbridge Azja: CGN Mining (CN) Afryka i Europa: Sibanye-Stillwater (ZA), Neo Energy Metal (GB), Yellow cake (GB)
