Related articles
SpaceX i NASA: Narastająca Rywalizacja w Eksploracji Księżyca
SpaceX, firma kosmiczna założona przez Elona Muska, stała się kluczowym graczem na arenie kosmicznej, początkowo skupiając się na misjach w niskiej orbicie okołoziemskiej, a obecnie rozszerzając działalność na eksplorację Księżyca i nawet Marsa. Program Artemis NASA, który ma na celu przywrócenie obecności Amerykanów na Księżycu, nie zdołał jeszcze powtórzyć sukcesu misji Apollo, głównie z powodu opóźnień i kosztów. Przełomowe technologie SpaceX oraz ich efektywność kosztowa i ambitne plany dalekosiężne pozycjonują firmę nie tylko jako najważniejszego partnera NASA, ale także jako jej największego konkurenta w dążeniu do eksploracji Księżyca.
Przewaga Technologiczna i Kosztowa SpaceX
SpaceX zdobyła reputację lidera innowacji i redukcji kosztów. Wprowadziła rakietę Falcon 9, wielokrotnego użytku, która znacząco obniża koszty wynoszenia ładunków na orbitę. Ta zdolność do ponownego wykorzystania – cecha, której NASA wcześniej nie priorytetyzowała – stała się znakiem rozpoznawczym podejścia SpaceX do eksploracji kosmicznej. Dla NASA współpraca z SpaceX oznacza dostęp do inżynierii na najwyższym poziomie, ale bez kosztownej biurokracji, która zazwyczaj towarzyszy projektom realizowanym wewnętrznie. Misje zaopatrzeniowe SpaceX na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) pokazały oszczędności kosztów dla NASA, np. 300 milionów dolarów, jakie SpaceX pobrała za zaopatrzenie ISS, w porównaniu do szacowanych 4 miliardów dolarów, które NASA wydałaby, realizując podobne zdolności samodzielnie.
Nowa rakieta SpaceX – Starship, obecnie w fazie testów – reprezentuje kolejny krok w wizji Muska dotyczącej eksploracji Marsa i dalszych przestrzeni kosmicznych. Starship jest zaprojektowana jako w pełni wielokrotnego użytku, co umożliwi podróże na Księżyc, powrót na Ziemię i ponowne uruchomienie przy minimalnych modyfikacjach. Ta zdolność znacznie odróżnia SpaceX od NASA, gdzie program Artemis opiera się na jednorazowych systemach, takich jak SLS i kapsuła Orion, które razem mają kosztować ponad 20 miliardów dolarów w ciągu całego swojego cyklu życia.
Artemis NASA: Ścieżka Obciążona Biurokracją i Tradycją
Program Artemis NASA, zaprezentowany jako następca misji Apollo, ma na celu ustanowienie trwałej obecności na Księżycu do końca lat 20. Początkowo planowany na załogowe lądowanie w 2024 roku, harmonogram misji Artemis III przesunięto na 2026 rok, przy czym wielu insiderów spekuluje, że dalsze opóźnienia mogą przesunąć datę do 2028 roku. Te opóźnienia wynikają z zależności programu od tradycyjnych kontrahentów z branży lotniczej, takich jak Boeing i Lockheed Martin, którzy zmagali się z problemami z SLS i Orionem.
Projekt Artemis jest także kształtowany przez interesy polityczne i gospodarcze, ponieważ duże kontrakty kosmiczne są zwykle przyznawane firmom lotniczym o silnych powiązaniach politycznych w Kongresie USA. Na przykład, SLS jest częściowo uzasadnione tworzeniem miejsc pracy w licznych stanach, a nie tylko z powodu swoich możliwości technicznych. W rezultacie, SLS i Orion doświadczyły znacznych przekroczeń kosztów i opóźnień, które postawiły NASA w opozycji do jej harmonogramu i budżetu, szczególnie gdy postępy SpaceX wciąż trwają.
Konkurencja o Lądowania na Księżycu: Starship jako System Lądowania załogowego (HLS)
Decyzja NASA o przyznaniu SpaceX kontraktu na Human Landing System (HLS) dla misji Artemis III podkreśla paradoks współpracy i rywalizacji. Starship została wybrana ze względu na zdolność dokowania z Orionem na orbicie księżycowej, zejścia na powierzchnię Księżyca i powrotu, wszystko w ramach jednej misji. Rozwiązanie SpaceX zostało wybrane dzięki unikalnemu podejściu, które zakłada wykorzystanie zmodyfikowanej wersji Starship, która może być tankowana na orbicie, aby uzyskać potrzebny ciąg do osiągnięcia powierzchni Księżyca z dalekiej orbity. Logistyka tego podejścia, choć technicznie złożona, oferuje wgląd w ambicje SpaceX na Marsa, ponieważ podobne systemy tankowania orbitalnego będą niezbędne do misji na Marsa.
W nawiązaniu do wyścigu kosmicznego z lat 60., Stany Zjednoczone i Chiny rywalizują obecnie o nowe kamienie milowe w eksploracji Księżyca. Chińska agencja kosmiczna ogłosiła zamiar lądowania astronautów na Księżycu do 2030 roku, podnosząc symboliczną stawkę dla programu Artemis. Cathy Koerner, zastępca administratora NASA ds. misji eksploracyjnych, podkreśla, że Artemis nie jest wyścigiem, lecz misją powrotu na Księżyc dla postępu naukowego. Niemniej jednak strategiczny wymiar chińskiego lądowania na Księżycu może wzmocnić napięcia na arenie międzynarodowej, zwłaszcza gdyby Chiny zrealizowały te plany przed powrotem NASA
Długoterminowa Wizja SpaceX: Mars i Dalekie Przestrzenie
Elon Musk wielokrotnie podkreślał, że ambicje SpaceX wykraczają daleko poza wsparcie celów księżycowych NASA. Musk postrzega Starship jako pierwszy statek, który przetransportuje ludzi na Marsa, co wymaga rozwoju wytrzymałych systemów lądowania, tankowania w przestrzeni kosmicznej oraz systemów podtrzymywania życia zdolnych do wsparcia ludzi w długoterminowych misjach. Harmonogram Muska dla Marsa pozostaje aspiracyjny, jednak tempo rozwoju SpaceX sugeruje potencjał realizacji bezzałogowych misji marsjańskich w nadchodzącej dekadzie.
NASA również widzi eksplorację Księżyca jako etap przejściowy do eksploracji Marsa, choć jej harmonogram misji na Marsa pozostaje odległy, a pierwsze misje załogowe są planowane na późne lata 30. Z kolei Starship SpaceX może odbyć loty na Marsa bez załogi w ciągu najbliższej dekady, co dodatkowo podkreśliłoby przewagę technologiczną SpaceX i umocniło jej pozycję jako lidera w eksploracji kosmicznej
Szersze Wnioski dla NASA i Amerykańskiego Programu Kosmicznego
Choć zależność NASA od SpaceX zapewniła drogę do bardziej efektywnej realizacji ambicji księżycowych, rodzi pytania o przyszłość amerykańskiej eksploracji kosmicznej. Postępy SpaceX sugerują, że prywatne firmy mogą prowadzić nowe granice w kosmosie, potencjalnie wyprzedzając NASA w dziedzinach tradycyjnie zdominowanych przez programy narodowe. Niektórzy eksperci argumentują, że NASA musi się dostosować i uprościć swoje procesy, aby nadążyć za SpaceX, szczególnie gdy agencja boryka się z ograniczeniami politycznymi, finansowymi i biurokratycznymi.
Relacja SpaceX z NASA może nadal zacierać granice między współpracą a rywalizacją. Na razie NASA polega na Starshipie SpaceX, aby ponownie sprowadzić astronautów na Księżyc, a sukces programu Artemis może zależeć od zdolności SpaceX do osiągnięcia ambitnych cel
Źródła:
- Hindustan Times, SpaceX is NASA’s biggest lunar rival, Oct 2024.
tps://www.hindustantimes.com/world-news/spacex-is-nasa-s-biggest-lunar-rival-101729347393883.html)
- SpaceN
- NASA, NASA, SpaceX Test Starship Lunar Lander Docking System, Oct 2024. NASA
